چرا قرآن به زبان عربي نازل شده است؟
نزول قرآن به زبان عربي با توجه به مخاطبان نخستين و پيامبر (که عرب زبانند) يک جريان طبيعي است. زيرا هر سخنور و دانشمندي مطالب خويش را با زبان مخاطبان خود بيان ميکند يا مينويسد، مگر آن که پيمودن چنين مسير طبيعي به دلايلي، غير ممکن باشد يا در پيش گرفتن رويهاي ديگر ضروري به نظر برسد.
خداوند در ارسال پيامبران و ابلاغ پيامهاي خويش همين رويه را تأييد کرده و به کار گرفته : “و ما أرسلنا مِن رسول إلاّ بلسان قومه ليبين لهم فيضلّ اللَّه مَن يشاء و يهدي مَن يشاء و هو العزيز الحکيم؛
هر فرستاده اي را با زبان مردمش فرستاديم تا بتواند حقايق را براي آنان به روشني بيان کند. پس خداوند هر کس را بخواهد، گمراه و هر کس را بخواهد، هدايت ميکند و او شکستناپذير و حکيم است”.(1)
رسولان الهي هم پيام را با زبان قوم و مخاطبان خويش ميآورند و هم معارف را متناسب با سطح فرهنگي و علمي آنان بيان ميکنند. بنابراين اگر قرآن به زباني غير از زبان عربي بود، جاي آن داشت که از حکمت نزول قرآن به آن زبان سؤال شود که چرا با اين که مخاطبان عرب بودند ، قرآن به زبان ديگري که مردم آن زمان نميفهميدند ، نازل شد. پس نزول قرآن به زبان عربي در درجه اوّل امري طبيعي است.
دوم: قرآن که به زبان عربي نازل شد، جلوي بهانهگيريهاي اعراب آن زمان را گرفت، چون اگر قرآن به زبان غير عربي بر آنان نازل ميشد، بهانه آن ها اين بود که اين کتاب براي ما قابل فهم نيست. در سوره فصلت ميفرمايد: ” اگر آن کتاب را به زبان عجمي قرار ميداديم ، ميگفتند چرا آياتش براي ما قابل فهم نيست”.(2)
علاوه بر دو دليل بالا که به فهم ما دلايل اصلي نزول قرآن به زبان عربي است، دلايل ديگري هم بر شمرده اند از جمله:
سوم: ملت اعراب دست کم اعراب معاصر زمان پيامبر(ص) با توجه به تعصبات قومي، نزول قرآن را از سوي فردي غير عرب نميپذيرفتند . اگر مثلاً پيامبر ايراني بود و قرآن او به زبان فارسي بود، اعراب زير پذيرش آن نميرفتند.
در سوره شعراء فرموده است: “و لو نزلنا علي بعض الاعجمين فقرأه عليهم ما کانوا به مؤمنين؛ اگر قرآن را بر شخصي غير عرب نازل ميکرديم، اعراب آن را نميپذيرفتند”.(3)(البته اين دليل نزول قرآن به زبان عربي نيست. بلکه اتمام حجتي بر عرب ها است.)
چهارم: بعضي مدعي شده اند(4) عربي بهترين زبان است . ظرفيت اين زبان براي بيان مسائل معنوي و ماورائي از همه زبان ها بيش تر است . در روايات هم وارد شده که زبان عربي زبان اهل بهشت است.(5)البته برترين و با ظرفيت ترين زبان بودن عربي بايد توسط متخصصان زبان شناسي تاييد شود . تاييدي از زبان شناسان در اين زمينه نيافتيم و مفسران اديب عرب هم چنين ادعايي نکرده اند.
اما نازل شدن قرآن به زبان عربي به معناي اختصاص آن به ملت عرب زبان نيست، بلکه، چون روح و محتوا و پيام قرآن همگاني و جهاني است، اين کتاب آسماني براي همه انسان‌ها است و در آيات قرآن نيز اين معنا تأکيد شده است.
از طرف ديگر براي جهاني بودن قرآن، لازم نيست حتما قرآن به زبان ما باشد بلکه همين که قرآن و مفاهيم و پيام هاي آن به زبان ما ترجمه شود، حجت بر ما تمام مي گردد و بهانه اي براي ايمان نياوردن نخواهيم داشت.
براي اطلاع بيش تر به تفاسير مراجعه کنيد.
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پينوشتها:
1. ابراهيم (14) آيه 4.
2. فصلت (41) آيه 44.
3. شعراء (26) آيه 198و 199.
4.ترجمه الميزان،ج11،ص101؛اطيب البيان،ج7،ص150؛احسن الحديث،ج5،ص82؛ تفسير القرآن العظيم، ابن کثير،ج4،ص313.
5.مجمع البيان،ج12،ص157.